Lezingen: Jesaja 9,1-3,5-6 ; Lucas 2,1-14

Kerstmis 1997

(Voor het altaar stond een kribbe met alleen een spiegel erin. De preek gaat in op dit gegeven.)
Kappers hebben vaak geadverteerd met de slogan: Kijk eens wat meer in een spiegel. Eigenbelang van de kappers is natuurlijk het motief en ze spelen in op het algemeen menselijke verlangen om er goed en aantrekkelijk uit te willen zien.
Met Kerstmis adverteert God voor zijn zaak. Als slogan zou kunnen dienen:Spiegel je eens wat meer aan het kind in de kribbe. Bij God speelt eigenbelang geen rol, wel ons belang, God speelt in op onze menselijke gevoelens op onze goede wil om goede mensen te zijn.
Tegen ieder van ons zegt God met Kerstmis: Spiegel je eens wat meer aan het kind in de kribbe, kijk eens wat meer naar dat kleine tere kindje. Jij kleine mens, je denkt dat je zo groot bent, dat je helemaal op eigen benen door het leven kunt, dat je helemaal zelf je verantwoordelijkheid kunt dragen, en toch is dat zo verschrikkelijk betrekkelijk, want je bent, als het erop aan komt, bijna net zo klein en kwetsbaar als een kind, en juist als elk kind heb ook jij warmte en beschutting nodig om goed te leven. Spiegel je eens wat meer aan het kind van Betlehem. Kijk eens vaker naar dat tedere en zachte van een kindje. Jij kunt soms zo hard zijn, in je spreken over anderen, in de manier waarop je met anderen omgaat. Jij zegt zo gemakkelijk: je moet wel gehard zijn in deze wereld anders heb je geen leven, maar je leeft maar half als je de zachtheid en tederheid van een kind mist.
Spiegel je wat meer aan het kind in de kribbe, daarbij valt alle geld en goed in het niet daarin is geen eigenbelang als drijfveer voor doen en laten, daar is alleen waarachtigheid. Maar mens met verstand, jij bent vaak zo berekenend, en natuurlijk dat moet je ook, heel vaak, maar er zijn ook momenten dat je gewoon jezelf moet geven, zonder eigen belang, maar alleen voor het belang van anderen.
Als wij ons wat meer spiegelen aan het kind in de kribbe, dan zal zijn licht ook in ons en door ons weerspiegeld worden, dan zullen anderen hem in ons kunnen herkennen. Dan worden we zelf een spiegel dat Gods licht en liefde doorgeeft, precies zoals Jezus, het kind van Betlehem, dat was toen hij in zijn verdere leven gedaan een boodschap van vrede bracht. Dat wens ik u allen toe. Zalig Kerstfeest.

Gebeden en teksten bij deze zondag

Kerstmis 2000

Niet zo lang geleden kwam ik 's avonds met de auto thuis en bijna had ik hier voor de deur een fietser aangereden. Dat scheelde maar een haar. Ik had de fietser echt niet gezien. Hij of zij had geen licht op. Levensgevaarlijk.
Licht in het donker is noodzakelijk om te zien en om gezien te worden. Zonder licht in de vorm van straatlantaarns, autolampen, fietslampen, zaklampen of lichtgevende kleding is het 's avonds en 's nachts heel gevaarlijk op de weg. Zonder licht kun je heel gemakkelijk in botsing komen met iets of, en dat is veel erger, met iemand. Jammer genoeg nemen veel fietsers toch maar het risico om zonder licht op te rijden, dat vinden ze blijkbaar gemakkelijker. Vooral jongeren hebben vaak een houding van: er overkomt mij toch niets, maak je niet zo druk.
Diezelfde houding kom je ook vaak in het gewone leven tegen. Jammer genoeg gaan ook hier velen op weg zonder licht. Ze hebben vaak ook zo'n houding van: maak je niet zo druk, het zal allemaal zo'n vaart niet lopen. En dan staan ze verbaasd als ze toch ergens tegenaan botsen, als ze onderweg toch beschadigingen oplopen. Soms lijkt het erop alsof we eerst goed onze neus moeten stoten voordat we over dingen nadenken en uit onze ogen gaan kijken.
Ook onze levensweg kent zijn dag en nacht: tijden dat we helder zien hoe we moeten gaan, en dan gaat alles van een leien dakje, maar er kunnen ook tijden en situaties voorkomen waarin alles schemerig of zelfs pikkedonker is, dat we het zicht op de werkelijkheid dreigen te verliezen, en dan hebben we licht nodig om ons bij te lichten, om niet te verdwalen, om niet te botsen met mensen, met onszelf.
En dit licht komt dan niet van buiten, maar het zit van binnen. het zit niet in allerlei materiële hulpmiddelen als lampen maar het zit in ons hart en in ons verstand.
Vandaag vieren we de geboorte van Jezus, er wordt gezegd en gezongen dat hij het ware licht is dat elke mens verlicht. Ik ben het licht van de wereld, heeft hij van zichzelf gezegd. Het zijn mooie woorden, ze horen een beetje bij kerstmis maar wat kun je ermee in je gewone leven?
Wie hier een grote schijnwerper verwacht die alles helder verlicht, zodat je precies weet hoe je door het leven moet gaan, die komt bedrogen uit. Het gaat meer om een fietslamp, een zaklamp, geen licht waarbij je heel ver van je af kunt kijken, maar wel licht genoeg om de dingen en de mensen vlak voor je te zien, zodat je niet in botsing komt maar samen op weg kunt gaan. En nogmaals: dat licht zit van binnen, in onze manier van denken, in onze overtuigingen, in de waarden en normen die we aanhangen. En Jezus met heel zijn blijde boodschap wil de dynamo zijn, de accu, die dat licht in ons laat branden, laat schijnen.
Ook dit kerstkind in al zijn kwetsbaarheid vraagt al van ons dat we naar het leven kijken met zijn ogen, dat we naar de mensen kijken zoals hij gedaan heeft, de we ons bekommeren om anderen. zoals hij ons voorgehouden heeft. Als we dat doen, steeds weer proberen te doen, dan hebben we genoeg licht om ook in donkere dagen onze weg door het leven te vinden. Dat licht van kerstmis wens ik u allen toe.

Gebeden en teksten bij deze zondag

Kerstmis 2003

Dromen van vrede, dat is de titel van deze viering. Vechten voor vrede, lijkt me eigenlijk een veel betere titel.
Vechten voor de vrede, dat klinkt heel vreemd op kerstavond. Toch wil ik het daar even over hebben. Dromen van vrede is zo dromerig, zo zweverig, vaak ook zo vrijblijvend. Echt iets voor kerstmis. Dan scheppen we een soort sprookjeswereld waarin alles peis en vree is, een soort droomwereld. Maar als het bij dat soort dromen blijft, heeft kerstmis geen zin. Natuurlijk mogen we en moeten we dromen van vrede, maar dan wel als een uiting van een diep verlangen dat in ons leeft, een verlangen dat zich ook vertaalt in daden. Daarom moeten we vechten voor vrede.
Misschien mag je zelfs zeggen: vrede komt er alleen na strijd, vrede komt er alleen als je de moed hebt om ervoor te vechten. En dan denk ik niet aan vechten met wapens, aan geweld, aan het vernietigen en doden van mensen. Helaas is dat vaak het enige vechten dat mensen verstaan. Natuurlijk, soms kan er letterlijk gevochten moeten worden voor de vrede. En dan denken we heel vlug terug aan de oorlogsjaren 60 jaar geleden.
Vrede tussen volkeren moet helaas soms bevochten worden. Om die vrede gaat het ook met kerstmis, daar moeten we ook aan denken. maar eigenlijk gaat het om een veel diepere vrede, een innerlijke vrede in ieder van ons, een geestelijk evenwicht waardoor we op een goede manier omgaan met medemensen, met onszelf, met ons leven en ook met onze omgeving. Als dat geestelijke evenwicht er is in mensen, in leiders, dan komt ook die vrede tussen volken binnen het bereik.
En ook die innerlijke vrede moet heel vaak bevochten worden, niet zozeer in een strijd tegen anderen, maar veel meer in een strijd met onszelf. Wil je echt een innerlijk evenwicht bereiken, echt jezelf zijn, dan moet je ervoor vechten om jezelf niet op sleeptouw te laten nemen door alles wat mén in de samenleving gewoon vindt, dan moet je ervoor vechten om trouw te blijven aan je ware zelf; vechten tegen de invloed van de reclame die aan alle kanten aan je trekt, en dan denk ik niet zozeer aan de goederen die aangeprezen worden, maar aan bepaalde leefpatronen die je haast opgedrongen worden.
Soms krijgt die strijd om jezelf te blijven een bijzondere dimensie: als ernstige ziekte je eigen leven ontwricht, als een dierbare door de dood van je weggerukt wordt, dan is het vaak vechten om je hoofd boven water te houden, om een innerlijk evenwicht te behouden of te herstellen. Maar ook die strijd kan leiden tot innerlijke vrede.
Vrede aan alle mensen van goede wil, zingen we met Kerstmis. En volgens mij gaat het daar op de eerste plaats om die innerlijke vrede. Mensen die met zichzelf in vrede zijn, die stralen ook iets uit, licht, warmte, evenwichtigheid, kracht, menselijkheid. Ook deze vrede komt niet zomaar uit de lucht vallen, ook niet met kerstmis. Daar moet voor gestreden worden.
Met dromen alleen kom je er niet, tegelijk is die droom ook wezenlijk. Zonder die droom, zonder dat intense verlangen naar vrede kun je er ook niet voor vechten en zo is de cirkel rond. Dat u kunt dromen van vrede en ervoor vechten, dat is mijn kerstwens voor u.

Gebeden en teksten bij deze zondag

Kerstmis 2006

We zoeken wat af in ons leven. Alles bij elkaar opgeteld zijn we ontelbare uren kwijt met het zoeken naar iets of iemand. Zoeken naar onze sleutels, waar heb ik ze ook al weer weggelegd? Zoeken naar papieren die niet blijken te liggen waar wij overtuigd waren dat ze zouden zijn.
Het kan zijn dat we naar een andere baan zoeken of een ander huis, of gewoon een leuk cadeautje voor een jarige. En we zijn natuurlijk allemaal ook op zoek naar geluk in het leven, die zoektocht bepaalt uiteindelijk een groot deel van ons leven. Maar vaak zoeken we op plaatsen waar het niet echt te vinden is.
Ook op internet wordt er tegenwoordig eindeloos veel afgezocht. Je hebt er zelfs speciale zoekprogramma's voor. Googelen is tegenwoordig in bij jong en oud. Als je bij Google het woord geluk intypt van krijg je ruim 8 miljoen hits, allemaal plaatsen waar het woord geluk gebruikt wordt, van reclame tot gedichten en van alles ertussenin.
De vraag van vanavond is: zoeken we ons geluk ook bij het kerstkind? Zoeken we naar de weg die dit kind en de latere profeet ons wijst. Hebben we daar nog tijd voor bij alle drukte bij de feestdagen? Uitgebreid kerstmis vieren is natuurlijk prachtig, maar zoeken we ook naar de diepe betekenis ervan, van Jezus, van zijn evangelie? Dat is best moeilijk.
Je zou het evangelie ook een soort zoekprogramma kunnen noemen. Maar googelen in het evangelie roept vaak meer vragen op dan je antwoorden krijgt en vaak zijn de antwoorden moeilijk te begrijpen.
Als je licht opzoekt, dan krijg je antwoorden als: je moet je naaste beminnen als jezelf, je moet anderen vergeven. En als je vrede opzoekt, dan krijg je antwoorden als: je moet je vijanden beminnen, je moet niet de eerste maar de laatste willen zijn. En als je geluk opzoekt dan krijg je antwoorden als: zalig de armen van geest, zalig de treurenden, zalig de zachtmoedigen.
Als je hier dan plaatjes bij gaat zoeken, dan krijg je onder andere een stal te zien, Maria, Jozef en het pasgeboren kind, met die bekende tekst: vrede op aarde aan de mensen van goede wil. Je ziet een klein kwetsbaar kind, het is een grote vraag naar liefde en zorg. Je ziet ouders met hun liefdevolle zorgen ook in die primitieve omstandigheden. Je ziet herders en wijzen, mensen van dichtbij en mensen van veraf maar mensen die op zoek zijn gegaan naar dit kind.
Kerstmis roept ons op om in ons hart op zoek de gaan naar dit kind, naar de diepere betekenis van zijn boodschap, en wat die boodschap kan betekenen voor ons levensgeluk? En als we echt op zoek gaan, dan kunnen we ook te weten komen in welke richting we moeten gaan om deel te hebben aan de vrede, het licht, de warmte en het geluk waar het met kerstmis steeds weer om gaat.
Ik wens u allemaal een zalig kerstfeest toe, dat u wat vrede, licht warmte en geluk kunt vinden, in u zelf, in de mensen om u heen.

Gebeden en teksten bij deze zondag

Eerste Kerstdag 2009

Een maand geleden ongeveer stond er in de Gelderlander een artikel over Marcel van Dam. Hij zei het volgende over onze samenleving: Er is sprake van dehumanisering, ontmenselijking. Heel lang was de opvatting dat wij met zijn allen verantwoordelijk zijn voor iedereen. Dat is heel langzaam en ongemerkt veranderd in het idee dat iedereen zijn eigen boontjes maar moet doppen. De verzorgingsstaat is begonnen met het verhaal van jonge apen die in bomen klommen om vruchten te plukken. Die namen ze mee naar beneden om met de oude apen te delen, want die konden niet meer klimmen. Nu zeggen we tegen oude apen: klim lekker zelf in die boom. Tot zover Marcel van Dam.
Je kunt wat vraagtekens zetten bij de vergelijking met jonge en oude apen, niet iedereen zal erdoor gecharmeerd zijn, maar het is wel een feit dat dierlijk gedrag ook wel bij mensen voorkomt. Dierlijk gedrag is heel vaak: ieder voor zich, steeds proberen om zoveel mogelijk binnen te halen. Dat gedrag zie je heel duidelijk bij apen en andere dieren. Maar ach, dat mag daar, daar zijn het dieren voor die zich laten leiden door het instinct tot zelfbehoud. Maar mensen moeten zich als mensen gedragen Ze moeten verder kijken dan hun eigen hachje ze moeten aandacht en zorg hebben voor de zwakkeren in de groep. Daar zijn we mensen voor en als dat niet zo beleefd wordt, dan treedt er een proces van ontmenselijking in werking.
Kerstmis is het feest van de menswording, Gods menswording, maar evenzeer onze menswording. We zien een kwetsbaar klein kindje in armelijke omstandigheden, en daarvan wordt gezegd: hierin is het woord vlees geworden, hierin heeft Gods woord een menselijk gezicht gekregen. Dit kind brengt ons een boodschap van God.
In een wereld waarin veel mensen lijden aan grootheidswaanzin, waarin macht en rijkdom de eerste menselijke behoeften lijken te zijn, roept Kerstmis ons toe: zoek de zin van je leven toch niet in het grote, maar besef dat je maar een kleine mens bent in een grote wereld, wees je je bewust eigen kleinheid en kwetsbaarheid wees je evenzeer bewust van de kleinheid en kwetsbaarheid van de mensen om je heen.
Bij besef van onze kleinheid gaat het niet om de vraag hoe kunnen we overleven in deze wereld In de dierenwereld is de drang tot overleven heel sterk, vaak ten koste van de andere dieren. Ook mensen willen natuurlijk leven en overleven, maar niet ten koste van medemensen, veeleer in het besef dat we elkaar nodig hebben om zinvol en gelukkig te kunnen leven.
Mens worden, meer mens worden, moet altijd betekenen dat je het leven deelt met anderen, en delen betekent altijd; zelf met iets minder tevreden zijn om de ander te helpen. Als jonge ouders kun eerste kindje krijgen, dan verandert dat hun leven grondig. Veel dingen die ze van tevoren als iets vanzelfsprekends beschouwden zijn dat opeens niet meer, want ze moeten voor hun kindje zorgen.
Kerstmis is het feest van vrede op aarde voor alle mensen van goede wil, er wordt in alle toonaarden over gezongen. Maar die vrede zal er alleen zijn als alle mensen de wil hebben om in vrede te leven met anderen, om goed te zijn voor elkaar. Maar als het is ieder voor zich en God voor ons allen, dan wordt echte vrede een onmogelijke droom. Daar lijkt het vaak wel een beetje op als je om je heen kijkt, maar Kerstmis, het feest van de menswording, roept ons op om die droom te koesteren en alles te doen om in eigen kring iets waar te maken van deze droom.
Mens worden, meer mens worden, moge dit kerstfeest daaraan bijdragen. Dan is het een zalig kerstfeest en dat wens ik u allen toe.

Gebeden en teksten bij deze zondag