Dodenherdenking
4 mei 2010
Thema: Stilstaan bij de vrijheid
Openingslied : ZIJN ER NOG WEGEN (melodie: Blowing in the wind)
Zijn er veel wegen waar niemand zich waagt,
omdat ze te ver zouden gaan?
Hoelang horen mensen alleen maar zichzelf,
voordat zij een ander verstaan?
Hoelang worden oorlogen verder gevoerd
voor vijanden niet meer bestaan?
Het antwoord wie weet, wie weet waar het begint,
het antwoord waait verder met de wind.
Stromen rivieren nog eeuwig naar zee
en wordt dan die zee niet te groot?
Hoelang is de afstand nog veilig en ver
voor mensen die leven in nood?
Hoelang spreken monden van eigen geluk
en zwijgen ze anderen dood?
Het antwoord wie weet, wie weet waar het begint,
het antwoord waait verder met de wind.
Hoelang zijn de mensen nog bang voor elkaar
en bang voor zichzelf bovendien?
Hoelang kijken ogen nog strak voor zich uit
voordat ze de ruimte gaan zien?
En als dan de aarde bewoonbaar zal zijn,
zullen wij dan nog leven misschien?
Het antwoord wie weet, wie weet waar het begint,
het antwoord waait verder met de wind.
Verwelkoming en het aansteken van het vuur
Welkom bij deze dodenherdenking 2010,
de doden van toen gedenken, is ook denken de levenden van vandaag.
Stilstaan bij de bevrijding van toen, is ook stilstaan bij de vraag
wat vrijheid vandaag voor ons betekent.
We beginnen met het binnenbrengen van het vuur,
vuur je kunt je eraan branden, maar het verwarmt je ook,
we denken aan hen die in het oorlogsvuur zijn omgekomen
maar we denken ook aan het vuur van de echte vrijheid
die hartverwarmend is, dat mensen bij elkaar brengt
zoals men soms gezellig rond een kampvuur zit of bij een open haard.
Ik nodig scouting uit om nu met het vuur uit het museum
onze vuurzuil hier aan te steken.
Het is goed dat we elk jaar denken aan hen die omgekomen zijn in het
vuur van oorlog en geweld,
aan hen die voor hun leven beschadigd zijn en de brandwonden altijd met
zich meedragen.
In onze streken is dat vuur gedoofd,
maar er zijn nog zoveel plaatsen in de wereld
waar dat vuur nog mensen de dood injaagt en levens kapot maakt.
Daarom is en blijft het belangrijk dat we met elkaar en voor elkaar
ook dat andere vuur aansteken, het vuur van de vrijheid,
het vuur dat niet beschadigt maar verwarmt,
vuur dat mensen niet uit elkaar drijft maar juist samenbrengt.
Daarom is en blijft het belangrijk dat we stil staan bij de vrijheid,
voor ons zo gewoon en daarom vaak ondergewaardeerd door ons
voor ons vanzelfsprekend maar lang niet voor iedereen,
ook niet in onze huidige samenleving.
Stil staan bij de vrijheid willen we doen aan de hand van enkele
teksten
geschreven door enkele jongeren juist voor de viering van 4 en 5 mei
van dit jaar
Teksten over Vrijheid
Vrijheid (van Sabhan Kheder al Mussa (16 jaar)
Ik mag alles doen wat ik wil
zelfs heel apart kussen in een bos met een vrouw
alles doen zonder oorlog in de toekomst aan de zee,
zonder oorlog ben ik vrij met mijn familie
in een land aan de zee
hier maken mensen geen mensen dood
hier is oorlog al lang geleden afgelopen.
Antifoon:
Aarde verscheurd, wereld vol van bruut geweld,
mensen die vertwijfeld roepen: geef vrede overal;
geef vrede en stop alle oorlog,
mensen die vertwijfeld roepen: geef vrede overal.
Niets meer (van Maryam Alaoui (16 jaar)
Niets meer op de plek waar eerst haar huis stond.
Niets meer waar ze eerst speelde,
waar ze vrolijk opgroeide, terug in de tijd,
toen het enige waar ze bang voor was
het monster onder het bed was,
niet wetend wat er komen zou,
hoeveel tranen ze zou laten
hoeveel mensen ze zou kwijtraken,
hoe donker de dagen zouden zijn.
Onverwacht was alles weg.
Oorlog is een heel ander soort monster,
veel groter en veel enger.
Niet alleen onder je bed. Overal.
Antifoon: Aarde verscheurd . . .
Steeds opnieuw (van Manon Slob (18 jaar)
Geloof en hoop liggen tot as gesmolten.
Bloed en dood in de straten van een stad
die niet meer zingt.
Op de stoeprand - een jongen.
zijn ogen te oud voor het kind dat hij nog is.
Veel te veel gezien.
De tijd heeft de stad verlaten,
waar blijft de toekomst?
Op een plek waar alles stil staat.
Wanneer komt de toekomst als je dromen zijn vermoord.
Wie laat je soms weer leven, even leven.
In de stilte
twee minuten, even vrijheid,
steeds opnieuw haal ik je terug
Antifoon: Aarde verscheurd . . .
Nooit meer (van Sophie Pieters (16 jaar)
Een kind weet dat zijn leven nooit meer
zoals dat van andere kinderen zal kunnen zijn.
Een vrouw weet dat de wereld om haar heen
nooit meer hetzelfde zal zijn.
Een man weet dat hij zijn familie
nooit meer zal kunnen zien.
Ik heb gelezen, niets gezien en toch in die 2 minuten
voel ik de pijn die zij hebben doorstaan.
Antifoon: Aarde verscheurd, . . .
Dodenherdenking
We steken een kaars aan voor de velen die hier in en rond Overloon
gesneuveld zijn, Britten, Amerikanen en Duitsers.
We steken een kaars aan voor de 40 inwoners van Overloon die in en na
de oorlog het leven verloren hebben.
We steken een kaars aan voor alle burgers, verzetsmensen en soldaten
die gedood werden hier in Nederland of elders in Europa.
We steken een kaars aan voor alle militairen die wereldwijd gevochten
hebben voor vrijheid en vrede en die daar hun leven voor gegeven hebben.
We steken een kaars aan voor alle joden, zigeuners en anderen die
weggevoerd werden naar de vernietigingskampen en dat niet overleefd
hebben.
We steken een kaars aan voor alle burgers en militairen die na de
Tweede Wereldoorlog het slachtoffer werden van oorlog, geweld en
terrorisme.
We steken een kaars aan voor alle onschuldige burgers die ook in deze
dagen de dood vinden door autobommen, landmijnen en granaten.
Gebed
Heer, op deze dag denken we aan onze doden,
mensen uit onze omgeving, mensen van ver weg,
veelal jonge mensen met nog een heel leven voor zich,
de miljoenen die ten onder gingen in het oorlogsgeweld,
tijdens de Tweede Wereldoorlog en erna,
mensen als wij, met idealen en verwachtingen,
dromend van vrede, vrijheid en geluk.
Heer, geef dat wij door hen geïnspireerd worden
om ons in te zetten voor vrede en vrijheid,
in onze eigen samenleving en in de wereld in het groot,
om te blijven strijden tegen onrecht en onderdrukking.
Zang: HERINNER U DE NAMEN
Herinner U hun namen, God, vergeet hun leven niet,
dat ieder nu uw licht aanschouwt, uw volle glorie ziet.
Temidden van de dood zijt Gij ons aller vaderhuis,
uw liefde maakt hen immer blij, bij U zijn zij nu thuis.
Herinner U hun namen, God, neem hen in liefde aan,
laat allen delen in uw licht, geef zin aan hun bestaan.
Temidden van de dood zijt Gij de hoop die toekomst biedt,
schenk hun uw vrede, maak hen vrij, uw vreugde in 't verschiet.
Herinner U hun namen, God, vergeet ook ons nu niet,
de leegte en de eenzaamheid, ons rouwen en verdriet.
Temidden in de dood zijt Gij een bron van troost en kracht,
uw licht verdrijft de duisternis, uw zon verlicht de nacht.
Evangelie volgens Johannes 8, 31-36
Tegen die Joden die in Hem geloofden, zei Jezus: "Als u vast-houdt
aan mijn woord, dan bent u werkelijk leerlingen van Mij; dan zult u de
waarheid leren kennen, en de waarheid zal u vrij maken." Toen wierpen
ze tegen: "We zijn toch afstammelingen van Abraham en nooit iemands
slaaf geweest! Hoe kunt U dan zeggen dat we vrij moeten worden?" Jezus
gaf hun ten antwoord: "Waarachtig, Ik verzeker u: wie zonde doet is een
slaaf, een slaaf van de zonde. Een slaaf blijft niet voorgoed in huis,
de Zoon blijft voorgoed. Als de Zoon u vrijmaakt, zult u echt vrij
zijn."
Overweging
Vrijheid is als een kampvuur of een haardvuur,
mensen warmen zich aan het vuur en aan elkaar,
ze beleven verbondenheid en saamhorigheid.
Maar je moet wel zorgen dat het vuur blijft branden,
want als je een kampvuur of haardvuur laat uitgaat
is dat ongeveer hetzelfde als zeggen, ga maar naar huis, ga maar naar
bed, het feest is afgelopen.
Maar als ieder in zijn eigen hokje, in zijn eigen bed zit, of zoals het
vaak is, als ieder in zijn eigen hokje gestopt wordt,
kun je geen verbondenheid in vrijheid vieren.
Hokjesgeest is een grote bedreiging voor echte vrijheid.
En toch zie je hoe links en rechts steeds weer muren worden opgetrokken
muren die de menselijke vrijheid inperken en beschadigen,
muren die maken dat wegen door het leven doodlopend worden, in
figuurlijke zijn, helaas soms ook in letterlijke zin.
Extreem denken, links of rechts, trekken muren op in de samenleving,
muren van onverdraagzaamheid, muren van discriminatie
muren van vooroordelen.
Machtszucht, machtswillekeur bouwen hoge muren rond eigen belangen,
waar anderen tegen te pletter lopen.
Welvaart en de angst iets van zijn welvaart te verliezen
veroorzaken hoge muren om mensen buiten te houden,
gesloten grenzen waar asielzoekers tegen aan lopen.
Maar zolang er muren worden opgetrokken, zijn mensen niet echt vrij,
aan welke kant van de muur zij ook leven.
Zolang muren een samenleving verdeeld houdt, zijn mensen beknot in hun
vrijheid.
Een samenleving, een wereld, is dan alleen leefbaar
als we muren weten af te breken en verbondenheid in vrijheid beleven
in ons dagelijks bestaan.
Onze samenleving is ook pas echt vrij als we ervoor zorgen
dat het vuur van de vrijheid geen uitslaande brand wordt,
als vrijheid geïnterpreteerd wordt als: alles moet kunnen,
alles moet gezegd kunnen worden, alles moet gedaan kunnen worden,
want dat is geen vrijheid die mensen samenbindt, maar juist verdeelt,
dat is geen vuur dat verwarmt maar juist verkilt en verhardt
en dus beschadigt en slachtoffers maakt.
Vrijheid kan alleen dan verwarmen als het wederzijds respect
uitstraalt,
als het verdraagzaamheid en mildheid jegens anderen kent, als het
ingebed is in oprechte zorg en aandacht voor elkaar .
Dat is de weg die Jezus ons in het evangelie wijst.
En wij zijn allemaal geroepen om die weg te gaan.
Zang: GEROEPEN OM JEZUS' WEG TE GAAN melodie:. Zomaar een dak . . .
God onze Heer, Schepper van leven,
Vader van ieder mensenkind.
U wilt uw zorg, uw liefde geven,
groten noch kleinen onbemind.
Dus roept U mensen van oudshér
in uw naam op te staan
en Jezus' weg te gaan.
Wapengeweld zult U niet kiezen,
machten en krachten winnen niet!
Eens komt de tijd dat zij verliezen,
U wilt geluk en geen verdriet.
Dus zoekt U mensen naar uw hart
in uw naam op te staan
en Jezus' weg te gaan.
Steeds roept U ons: kies toch voor vrijheid,
maak u toch los van min geweld
leg af de haat, zoek toch de waarheid,
heb al uw hoop op Mij gesteld.
Zo wijst U mensen op hun taak,
in uw naam op te staan
en Jezus' weg te gaan.
Voorbede
Bidden wij om vrijheid en vrede in Nederland,
om verdraagzaamheid jegens alle medelanders,
om eerbied voor andermans geloof en cultuur,
om de wil om alle vormen van discriminatie uit te bannen,
om samen te werken aan een vreedzame samenleving
waar iedereen zichzelf kan zijn en zonder angst
door het leven kan gaan.
Antifoon: Heer, verhoor ons gebed, luister naar ons.
Bidden wij om vrijheid en vrede voor Europa,
om leefruimte voor mensen van alle culturen,
om respect voor de gebruiken en tradities van de verschillende
bevolkingsgroepen,
om de wil om alle vormen van extremisme uit te bannen,
om samen te werken aan een vreedzame samenleving
waarin alle volken hun identiteit kunnen bewaren
in goede verstandhouding met ieder ander.
Antifoon: Heer, verhoor ons gebed, luister naar ons.
Bidden we om vrijheid en vrede in Afghanistan, in Irak,
in Congo, in Soedan en in al die andere landen
waar oorlog en terrorisme menswaardig leven onmogelijk maken.
Bidden we om verzoening tussen de verschillende bevolkingsgroepen,
om ontwapening van de vele gewapende bendes,
om een beter leven voor alle slachtoffers van het geweld,
om reële hoop op een vreedzaam bestaan.
Antifoon: Heer, verhoor ons gebed, luister naar ons.
Bidden we om vrijheid en vrede in het land
waar Jezus zijn blijde boodschap gepreekt heeft,
om leefruimte en onderling respect voor Joden en Palestijnen;
om een einde aan alle onderlinge wantrouwen dat er gegroeid is,
om de eerlijke wil bij overheid en burgers om te werken
aan duurzame vrede in hun land.
Antifoon: Heer, verhoor ons gebed, luister naar ons.
Bidden wij tot God met de woorden die Jezus ons gegeven heeft.
Allen: Onze Vader die in de hemel zijt,. . .
Verlos ons, Heer, van het kwaad van oorlog en geweld,
van onderdrukking en uitbuiting.
Geef vrede in onze dagen,
vrede in onze gemeenschap, vrede in ons hart,
opdat wij, gesterkt door uw Geest van kracht en wijsheid
hoopvol verder kunnen leven
omwille van Jezus, Messias, uw Zoon.
Allen: Want van U is het koninkrijk en de kracht
en de heerlijkheid in eeuwigheid. Amen
Afsluiting
We hebben even stil gestaan bij de vrijheid.
Wat is vrijheid voor ons?
Vrijheid is iets waar iedereen naar verlangt,
iets wat je niet kan kopen
maar iets dat je moet verdienen,
vrijheid is wat mensen nodig hebben,
om zinvol te kunnen leven.
Maar je hebt ook hoop nodig
hoop die de mensen doet veranderen
dat echte vrijheid geen mensenlevens hoeft te kosten,
dat we gewoon met zijn allen kunnen leven
in harmonie, in verbondenheid.
Je kunt allerlei gedachten hebben over vrijheid,
maar met gedachten alleen kom je niet ver,
vrijheid is ook een werkwoord, vrijheid doe je
in je manier van spreken, in je manier van handelen,
in de manier waarop je omgaat met elkaar.
Vrijheid wordt werkelijkheid
als alle mensen broeders worden van elkaar.
Laat ons dat bezingen in ons slotlied.
Slotlied: ALLE MENSEN WORDEN BROEDERS
Alle mensen worden broeders
als zij naast elkaar gaan staan,
broeders, zusters, mensenhoeders,
vrij van elke eigenwaan,
samen met elkaar verbonden,
één van hart en één van geest,
helend naar elkaar gezonden
naar de zwakken wel het meest.
Samen leven, samen werken,
samen bouwen, dag en nacht,
met de zwakken, met de sterken,
in de eenheid zit de kracht.
Allen zoekend naar de wegen
die zij samen kunnen gaan,
om de wereld hoop te geven,
op een goed en warm bestaan.
Alle mensen worden broeders,
als zij trouw zijn aan elkaar,
broeders, zusters, mensenhoeders,
samen maken zij het waar.
Hiervan blijven allen dromen,
't is de wens van alleman,
zal het daar wel ooit van komen,
blijf geloven dat het kan.