Lezingen: 1 Koningen 3,5-12; Matteüs 13,44-52

Zeventiende zondag door het jaar 1999

Salomo mocht een wens doen. Hij wenste wijsheid, een opmerkzame geest, nodig om een goed koning te zijn. En God, zo vertelt het verhaal, vond dat een goede wens. Als wij een wens mochten doen, wat zouden wij dan wensen?
Stel u voor: u zou nu allemaal een briefje krijgen met de uitnodiging daar uw grootste wens op te zetten, één wens. Ik ben heel benieuwd wat voor wensen er dan naar boven zouden komen.
Van sommige wensen zouden we misschien zeggen: o wat dom, hoe kan iemand zich zoiets onnozels wensen, of: die wens slaat nergens op, die kan gewoon niet vervuld worden. Hoeveel wensen zouden blijven steken in materiële dingen: een nieuwe auto, een groot huis, een verre reis? hoeveel zouden bijvoorbeeld vragen om een goede gezondheid. En hoeveel wensen zouden geestelijke waarden betreffen, zoals wijsheid, gezond verstand, zoals Salomo wenste.
Hoeveel mensen zouden alleen iets voor zichzelf wensen, iets waar ze zelf beter van zouden worden en hoeveel zouden er iets voor anderen wensen, waar anderen beter van zouden worden?
Om het concreet te maken: een paar voorbeelden: een dochter en haar gezin gaan op vakantie, samen met haar moeder gaat ze een kaarsje opsteken bij Maria. De dochter bidt voor mooi weer onder de vakantie, de moeder bidt dat ze weer heelhuids thuis komen.
Of twee bejaarden maken God hun diepste wens kenbaar: de een bidt dat hij heel oud mag worden zodat hij nog lang bij de kinderen kan blijven, de ander bidt dat het zijn kinderen goed moge gaan.
Van twee gehandicapten bidt de een weer te kunnen lopen, de ander dat ze haar verstandelijke vermogen toch maar mag behouden, want ze vindt het zo erg voor de kinderen als ze niets meer zou weten.
En zo zijn er natuurlijk nog talloze andere voorbeelden te geven, en de betere wensen hebben bijna altijd te maken anderen. Het gaat steeds de vraag: wat vinden we nu het meest waardevolle, wat maakt je echt gelukkig in het leven, wat maakt je echt blij? En dat zijn bijna altijd zaken die je niet met geld kunt kopen, hoeveel je misschien ook hebt.
We willen allemaal dolgraag gelukkig worden, daar zeggen we alles voor over te hebben, maar dat alles is soms toch heel beperkt.
Natuurlijk: heel veel zaken die bijdragen aan ons levensgeluk hebben we zelf niet in handen. Veel is afhankelijk van toevallige omstandigheden: de een lijkt steeds met de neus in de boter te vallen, een ander heeft steeds pech. De een heeft het geluk dat hij gezond is en blijft, een ander heeft de pech dat alles tegen zit.
Maar er is ook veel waar we zelf wel wat aan kunnen doen. En heel dikwijls is ons levensgeluk afhankelijk van de keuze die we maken. Dat kan bijvoorbeeld ons werk betreffen: ofwel kiezen voor een veeleisende baan met lange dagen, veel overwerken, maar ook met een dik salaris, wat natuurlijk heel aantrekkelijk is, ofwel kiezen voor een baan waarin je veel minder verdient maar waarbij je veel meer plezier heb in je werk en met je collega's. Wat laat je zwaarder wegen, wat bepaalt je keus?
Als er kinderen komen staan de ouders voor de keuze: allebei full time blijven werken , dat is goed voor het inkomen, ofwel allebei minder te gaan werken om samen voor de kinderen te zorgen, of dat de moeder of de vader minder gaat werken, of helemaal ermee stopt om als huismoeder, huisvader, alle aandacht te geven aan de kinderen. Dat betekent wel dat het minder geld opbrengt, maar meestal wel meer geluk.
Waar kies je voor: dat je tijd vrijmaakt voor wat rustpunten in je leven, om jezelf de kans te geven na te denken over wat belangrijk is, of hol je maar door, laat je jezelf meenemen in een jachtig bestaan om er op een gegeven ogenblik achter te komen dat je jezelf voorbij gelopen bent en dan ben je ongelukkig af.
En als je jezelf ziet als een gelovige mens, neem je dan de moeite om die kostbare schat van het rijk der hemelen te zoeken waar Jezus het over heeft in het evangelie en je daarbij te laten inspireren door de boodschap van de bijbel, Kies je ervoor om je gelovig zijn te vieren samen met andere gelovigen, of kies je voor de weg van de minste weerstand, het grootste gemak, vind je het teveel gevraagd om je te verdiepen in dat soort zaken en ga je je eigen weg door het leven om misschien op een gegeven dag te ontdekken dat je van binnen leeg bent. En innerlijke leegte maakt je echt niet gelukkig.
Willen we niet vaak onszelf verrijken, terwijl we onszelf in feite verarmen? Laten we soms de ware schatten niet liggen Wat is wijsheid? Wat is verstandig in deze gecompliceerde wereld? Misschien toch goed om daar eens wat meer over na te denken.

Gebeden en teksten bij deze zondag

Zeventiende zondag door het jaar 2005

Salomo mocht een wens doen. Vraag wat je wilt, ik zal het je geven. Wie van ons zou niet willen dat hij ook zo'n kans kreeg. Maar stelt u zich eens voor dat alle wensen van alle mensen in vervulling zouden gaan. Dat klinkt prachtig, maar in dat geval zou ik maar één wens hebben: de rest van mijn leven slijten op een onbewoond eiland. Als alle wensen verhoord zouden worden, zou onze wereld absoluut onleefbaar worden. De een wil dit, een ander wil dat, en je zou een enorme chaos krijgen.
Stelt u zich eens voor dat elke mens juist als Salomo één wens mocht doen, die dan ook in vervulling zou gaan. Veronderstel ook even dat elke mens eerst heel goed nadenkt wat hij of zij het allerbelangrijkste vindt in zijn leven? Wat hij of zij ziet als het kostbaarste waar die alles voor over hebt? Maar ook in dat geval ben ik bang dat het toch nog een chaos zou worden. Wat mensen belangrijk vinden in hun leven, dat is bijna voor iedereen verschillend.
Ja, iedereen wil natuurlijk gelukkig worden. Da's nogal wiedes. Maar de manier waarop? De weg ernaartoe? Wat je ervoor nodig hebt? Daar wordt niet altijd even diepgaand over nagedacht, en als er over nagedacht wordt, heeft het toch voor bijna iedereen een verschillende betekenis.
Ik geef u een paar voorbeelden: Een dochter gaat met haar gezin op vakantie. Samen met haar moeder gaat ze een kaarsje opsteken bij Maria. De dochter bidt voor mooi weer onder de vakantie, de moeder bidt dat het gezin weer heelhuids terug komt.
Twee bejaarden maken God hun diepste wens kenbaar: de een bidt dat hij heel oud mag worden om daarmee nog lang bij zijn kinderen te kunnen zijn, de ander bidt dat het zijn kinderen goed moge gaan.
Van twee gehandicapten wenst de een weer te kunnen lopen: de ander dat zij haar verstandelijke vermogens toch maar mag behouden, zodat ze met familie en vrienden kan communiceren.
Ieder van ons vindt natuurlijk een heleboel dingen belangrijk, ieder heeft wel zijn wensen en verlangens, kleine en grote. Dat is tenminste te hopen: iemand die helemaal geen wensen en verlangens heeft, leeft maar half.
Toch is het ook goed de betrekkelijkheid van onze verlangens onder ogen te zien. Hoe vaak gebeurt het niet dat we op een gegeven moment iets van het grootste levensbelang vinden, terwijl de praktijk van het leven later uitwijst dat we best zonder kunnen. En je kunt natuurlijk wel een wonder wensen, m.a.w. het onmogelijke wensen, want wonderen gebeuren niet zo gauw, maar in feite is het verstandiger je wensen wat dichter bij huis te houden, wat meer in het vlak van het menselijk mogelijke. Dan hoeven we niet zo gauw teleurgesteld te zijn.
Het is ook goed even naar het voorbeeld van Salomo te kijken. Die mocht een wens doen en hij vroeg om wijsheid, om een luisterend hart opdat hij daarmee zijn volk beter zou kunnen leiden. Dat vond hij het belangrijkste: niet een vergroting van eigen macht maar wel iets waar de anderen, zijn onderdanen, beter van werden. Daar ligt ook de enige weg naar menselijk geluk waar we toch allemaal naar op zoek zijn: aandacht en zorg hebben voor het geluk van anderen.
Koning Salomo en de profeet Jezus van Nazaret maken ons duidelijk dat gericht staan op het welzijn van anderen de belangrijkste weg is naar levensgeluk, dat hier ook onze grootste wens zou moeten liggen.
In de evangelietekst van vandaag gaat het om een verborgen schat, een parel van grote waarde, iets waar je alles voor over hebt. En dat laatste wordt vaak vergeten. Je kunt wel wensen hebben, je kunt wel iets heel belangrijk vinden, maar de vervulling komt niet uit de lucht gevallen, of uit de hemel, je moet er zelf voor op zoek gaan en met alle kracht aan werken. Je moet er ook alles voor over hebben. De ware wijsheid is niet steeds jezelf en je eigen welzijn als het hoogste goed beschouwen maar juist het welzijn van anderen, en je daar ook voor in te zetten. Dan zit je op de goede weg naar een gelukkig leven.

Gebeden en teksten bij deze zondag

Zeventiende zondag door het jaar 2008

Het evangelie van vandaag heeft een aantal korte verhaaltjes. Verhaaltjes zeggen vaak veel meer dan een hele preek. Ik wil er daarom een verhaaltje aan toevoegen. Een zekere Isaak ben Jakob uit Krakau kreeg in een droom de opdracht om naar Praag te gaan en onder de brug naar een schat te zoeken. Isaak ben Jakob leefde in grote armoe en het idee om een schat te vinden, trok hem wel aan. Hij ging dus te voet naar Praag en bereikte de brug. Maar waar moest hij gaan zoeken, die brug was zo groot.
Terwijl hij zoekend rondliep, sprak een politieman hem aan en vroeg wat hij toch liep te zoeken. Isaak ben Jakob vertelde zijn droom. De politieman barstte in lachen uit. Geloof jij in dromen? Nou ik niet. Ik zal je vertellen: ik had ook eens een droom: ik moest naar een zeker Isaak ben Jakob gaan in Krakau en daar onder de kachel zou ik een schat vinden. Nou, daar trap ik niet in, hoor, al was het alleen maar omdat er in Krakau wel honderd mensen wonen die Isaak ben Jakob heten. Daar gaan zoeken heeft geen enkele zin. En weer moest hij onbedaarlijk lachen. Maar Isaak ben Jakop ging als een haas terug naar huis en vond onder de kachel in zijn huis een heel grote schat.
De moraal van dit verhaaltje is denk ik duidelijk: zoek een schat nooit ver weg maar thuis in je naaste omgeving. Wat is trouwens een schat? Wat is zo kostbaar dat het heel belangrijk voor je is? Meestal denken we bij een schat aan een kist vol geld, goudstukken of andere kostbaarheden. letterlijke Schatgravers zijn overal wel te vinden. Maar een schat is op de eerste plaats iets of iemand die je gelukkig maakt, waar je heel blij mee bent. Het meest kostbare vind je meestal gewoon thuis.
Als een man thuis komt en tegen zijn vrouw zegt: hallo schat, dan betekent dat: jij bent heel kostbaar voor mij, ik ben gelukkig met jou. En als ouders zeggen: we hebben schatten van kinderen, dan drukken zij daarmee uit hoe kostbaar hun kinderen voor hen zijn. Zo hoor je mensen ook wel eens zeggen: goede gezondheid is het meest kostbare bezit voor elke mens, want wie goed gezond is, is een gelukkig mens.
In de eerste lezing van vandaag wordt een ander kostbaar iets aangewezen. Salomo mag een wens doen en hij vraagt wijsheid, wijsheid om een goed en rechtvaardig koning te zijn. Dat was voor hem op dat moment het meest belangrijke, het kostbaarste. Hij had een gewone schatgraver kunnen zijn en zich rijkdom of macht kunnen wensen. Voor veel mensen lijkt dat de voornaamste schat te zijn die zij in hun leven hopen te vinden.
Als wij een wens zouden mogen doen, wat zouden wij wensen. Als we sukkelen met onze gezondheid, zal dat wel goede gezondheid zijn. Als we financieel heel krap zitten, zal dat wel een schip met geld zijn. Als we ongelukkig zijn in de liefde, dan zal dat wel de ware liefde zijn. Maar wie van ons zou dan eraan denken om wijsheid te wensen, wijsheid om verstandig met de dingen van het leven om te gaan, wijsheid om je levensgeluk niet te zoeken in allerlei bijkomstigheden of in de schone schijn der dingen, die zo vaak bedrieglijk zijn.
De evangelieverhalen van vandaag benadrukken nog iets. Als je iets vindt dat een schat voor je is, iets heel kostbaars, heb er dan ook alles voor over om die schat te bemachtigen. De vinder van de schat verkocht alles om die schat te bemachtigen. Als je iets als heel kostbaar ziet, dan moet je ook een keuze maken en zo nodig al het andere ondergeschikt maken om die schat te bemachtigen of ook te behouden.
Soms hebben we iets heel kostbaars in huis zonder het zelf te beseffen, en dan kan het gebeuren dat we er heel nonchalant mee omspringen. En als we dan die schat kwijt raken op de een of andere manier, dan pas gaan we echt beseffen hoe kostbaar het was.
Daarom is wijsheid ook zo belangrijk in ons leven, wijsheid die je laat zien wat misschien wel heel aantrekkelijk en heel plezierig is, maar toch niet de echte bron van levensgeluk is; wijsheid die je laat zien en wat werkelijk echt kostbaar is in je leven, wat zonder meer de moeite waard is om er alles voor over te hebben.

Gebeden en teksten bij deze zondag